Veranderingen doorvoeren in je leefstijl – de weg van de meeste weerstand

Je bent de hele supermarkt doorgeploegd én je hebt je netjes aan je boodschappenbriefje gehouden. Kom je bij de kassa aan, wordt je toch nog nét even verleid om die tussendoorreep mee te pakken. Ziet er gezond uit, op de achterkant van de verpakking vinden we toch een hoop suikers… Je oerbrein is weer blij (eventjes dan), je mensbrein baalt…

Of ga maar eens reizen met de trein, Utrecht Centraal lijkt wel een Foodhall met 23 mogelijke eetgelegenheden. Dagje Efteling? In de jaren 70 had je 2 eetgelegenheden Restaurant het Witte Paard en het Theehuis. Nu kun je kiezen uit 16 restaurants! De Efteling is sinds die tijd dan wel groter geworden maar niet 8 keer groter…

Kun je het jezelf aanrekenen als je toch even snel die aanbieding koopt bij het afrekenen aan de kassa? Niet helemaal.

Onze instincten willen namelijk zoet en de industrie speelt hier gretig op in.

In deze blog leggen we uit hoe dat precies zit en op welke manier we positieve veranderingen, op het gebied van leefstijl in dit geval, toch door kunnen voeren in ons leven.

Hoe het oudste deel van onze hersenen ons (eet)gedrag bepaalt

Onze hersenen kun je onderverdelen in drie delen; ons reptielenbrein of oerbrein is het oudste deel van je hersenen. Het enige dat het oerbrein belangrijk vindt is overleven. Het reageert instinctief en automatisch.

Enkele instincten van ons oerbrein zijn bijvoorbeeld:
– Onze voorkeur voor zoet en zout. Ons oerbrein heeft altijd zin in snoep, koek en chips
– Energie sparen; lui zijn. Ons oerbrein gaat het liefst zo veel mogelijk zitten, of morgen sporten (of pas op 1 januari)
– Prikkels. Vanuit oogpunt van overleven hebben we een hypergevoelige scanner voor prikkels die ons van pas kwam bij gevaar. Die scanner werkt echter ook bij piepjes van je telefoon als er bijvoorbeeld weer een appje binnen komt (héél moeilijk om dan niet meteen te reageren)

Het tweede deel van ons brein is het emotionele brein, oftewel het zoogdierenbrein, en als laatste het menselijk brein, ook wel bekend als neocortex. De neocortex is het jongste deel van ons brein. Het is rationeel, laat je weloverwogen beslissingen nemen en analyseert problemen.

Ons oerbrein is vele malen ouder dan ons mensbrein; als je een klok van 24 uur hebt bestaat het mensbrein slechts 5 minuutjes.

Je zou verwachten dat onze neocortex het meest actief is. Echter, ons oerbrein overheerst vaak. Onbewust herhalen we continu dezelfde patronen, zowel op het gebied van voeding als op andere vlakken in ons leven. Ons oerbrein gaat voor voorspelbaar en veilig gedrag. Alles wat nieuw of anders is zal je oerbrein niet fijn vinden.

In praktijk betekent dit dat je wéét dat je beter NU kun gaan sporten, frisdrank moet laten staan en niet continu op alle mails moet reageren, maar dat het zo moeilijk is dit ook echt te doen.

Vroeger was de omgeving zo ingericht dat we fit bleven; er bestond geen kant-en-klaar voedsel en frisdrankautomaten, we moesten wel bewegen om eten te krijgen en er waren veel minder prikkels dan nu. In onze huidige maatschappij moeten we zelf veel meer ‘aan de bak’ om ons reptielenbrein te slim af te zijn.

Bewustwording is al het halve werk

Hopelijk helpt deze blog bij ‘stap 1’; namelijk het je bewust worden van de instincten van je oerbrein en de manieren waarop onze omgeving ons continu verleid om daarop te reageren. Belangrijk daarbij is dus een stukje kennis. Ga je aan de slag met het minderen van toegevoegde suikers? Weet dan waarom je suiker beter kunt laten staan (minder schommelingen in je bloedsuikerspiegel, beter energieniveau, verbetering darmflora, goed voor je tanden en gewichtsbeheersing), hoe je het aan kunt pakken (ingrediënten bekijken op verpakkingen, vers koken) en hoe je zorgt voor een goed volwaardig eetpatroon. Zo help je je neocortex om alles te analyseren en weloverwogen beslissingen te nemen.

Stel doelen waarbij het vooral om het leren draait. Dus zo veel mogelijk in termen van ontwikkeling en niet in termen wat je wilt presteren. Bij het eten van 400 gram groente per dag zou je kunnen afspreken met jezelf dat je doordeweeks 3 nieuwe lunchrecepten uitprobeert met veel groente; bijvoorbeeld een paar soepen en salades en/of eventueel een warme maaltijd waar je meer van maakt qua hoeveelheid en ook koud kunt eten als lunch de volgende dag. Kijk wat bij je past, wat je lekker vindt en hoe je het in kunt richten qua tijd. Heb je in het weekend meer tijd? Zorg er dan voor dat je een grote pan soep maakt die je in kleine porties invriest voor doordeweeks. Zit er een goede groenteboer om te hoek? Wellicht hebben zij ook gezonde verse salades die je als basis kunt gebruiken. Ben je op vakantie in een ander land, ga dan eens op zoek naar 4 verschillende groenten die we in Nederland niet vaak tegenkomen en kijk wat je daarmee kunt maken.

Ook belangrijk; stel realistische doelen. Je kunt misschien wel nóóit meer toegevoegde suikers willen eten en áltijd 400 gram groenten, maar je voelt hem al, dat is niet haalbaar. Of misschien wel haalbaar, maar dan moet je daar wel heel veel voor opgeven, is dat wat je wilt? Voor mij werkt het om het in de weekenden iets losser te nemen. 400 gram groente eten houd ik altijd wel in mijn vizier; in de middag sowieso soep en ’s avonds een vers gekookte maaltijd met groente. Andere dingen als ‘maaltijdfrequentie’ laat ik iets meer los. Doordeweeks eet ik maximaal 3 keer per dag, maar in het weekend wil ik ook graag mee kunnen gaan met wat de dag brengt. Een verjaardag of etentje? Dan doe ik mee, en dus kan het zijn dat ik die dag 4 of 5 keer eet.

Bij het stellen van realistische doelen hoort ook het nemen van kleine stapjes. Voor sommige mensen werkt het om in één keer alles om te gooien, maar de meesten hebben baat bij kleine, overzichtelijke stappen. Terugkomend op maaltijdfrequentie bijvoorbeeld; veel mensen eten meer dan 6 x per dag. Dan zit je vooral in je koolhydraatverbranding. Minder vaak per dag eten heeft vele voordelen zoals je bijvoorbeeld in deze blog kunt lezen. Het kan echter nogal een omschakeling zijn, zowel voor hoe de overige maaltijden eruit gaan zien (goed voedend en verzadigend), als voor je lijf (die weer gaat leren efficiënter te worden in het verbranden van vetten). Bouw dit dus rustig terug naar 3 maaltijden per dag en mocht je daar moeite mee hebben, combineer het dan niet meteen met suikervrij eten. Als suikervrij eten goed gaat, pak dan het stukje maaltijdfrequentie op, of andersom. Kijk wat past en hoe je het voor jezelf leuk houdt.

Zorg daarnaast voor structuur een rust. Als je een druk leven hebt en regelmatig stress ervaart domineert het oerbrein namelijk. Misschien merk je dat ook dat je bij stress veel meer de neiging hebt om zout of zoet te eten. Merk je dat je ’s avonds op de bank altijd zin hebt om te snoepen, kijk dan nieuwsgierig naar waarom je daar behoefte aan hebt. Ben je de hele dag druk geweest en heb je nu eindelijk een momentje voor jezelf? Dan zet je eten wellicht in als beloning. Kun je overdag meer rust pakken bijvoorbeeld of zorgen voor goede maaltijden overdag zodat je minder ‘snackbehoefte’ hebt?

Kijk hoe je je omgeving aan kunt passen zodat het ondersteunend is aan de verandering die je door wilt voeren.

Het klinkt heel simpel, maar wil je toegevoegde suikers laten staan, zorg er dan allereerst voor dat het niet in huis is en je juist volop gezonde, lekkere en makkelijke dingen ziet liggen als je jouw kastjes open trekt.

Denk daarbij aan ongebrande en ongezouten noten, vers fruit en ongezoete kokosyoghurt bijvoorbeeld. Ook support vanuit je omgeving kan heel hoed werken. Misschien heb je een collega met wie je afspreekt om elkaar te helpen of een partner thuis die met je mee doet.

Praat jezelf daarnaast niet in de slachtofferrol. Bijvoorbeeld ‘ik heb suikers nou eenmaal nodig om me uit een dipje te halen’. Dat blokkeert namelijk elke vorm van vooruitgang. Wat ook niet werkt is jezelf de put in praten; ‘het is niet gelukt, ik ben toch weer gezwicht voor die snickers om me de middag door te helpen, wat stom van me, het is mijn schuld’. Hierdoor ga je jezelf alleen nog maar nog vervelender voelen en rot. Dat kan weer stress geven, en dan zit je weer ‘vast’ in je oerbrein. Wat helpt dan wel?

Zorg voor eigenaarschap: ‘het is niet goed gegaan vanmiddag, wat kan ik er de volgende keer aan doen?’

En misschien nog wel het belangrijkste; heb ondertussen een hoop lol in de verandering zelf en geniet van het proces. Leuk werkt.

Zorg dus voor bewustwording en doe kennis op over het onderwerp waar je graag mee aan de slag wilt. Stel kleine ontwikkeldoelen, pas je omgeving waar nodig aan en/of zorg voor een buddy. Heb een hoop lol in het proces en toon eigenaarschap als het een keertje anders loopt dan gepland. Een keertje skippen hoort natuurlijk ook bij het proces, dat houdt het leuk. De weg van de meeste weerstand is niet de makkelijkste, maar zorgt op de lange termijn voor persoonlijke groei en een fitter en energieker leven. Wij wensen je dan ook veel weerstand toe 😉