Veranderingen doorvoeren in je leefstijl – de weg van de meeste weerstand

Aangepast 6 mei 2021

Je bent de hele supermarkt doorgeploegd én je hebt je netjes aan je boodschappenbriefje gehouden. Kom je bij de kassa aan, wordt je toch nog nét even verleid om die tussendoorreep mee te pakken. Ziet er gezond uit. Maar op de achterkant van de verpakking vind je toch een hoop suikers… Je oerbrein is weer blij (eventjes dan), je mensbrein baalt…

Of ga maar eens reizen met de trein, Utrecht Centraal lijkt wel een Foodhall met drieëntwintig mogelijke eetgelegenheden. Dagje Efteling? In de jaren zeventig had je twee eetgelegenheden: Restaurant het Witte Paard en het Theehuis. Nu kun je kiezen uit zestien restaurants. De Efteling is sinds die tijd dan wel groter geworden maar niet achter keer groter

Kun je het jezelf aanrekenen als je toch even snel die aanbieding koopt bij het afrekenen aan de kassa? Niet helemaal.

Onze instincten willen namelijk zoet en de industrie speelt hier gretig op in.

In deze blog leggen we uit hoe dat zit. En op welke manier je positieve veranderingen op het gebied van leefstijl toch door kunt voeren in je leven.

Hoe het oudste deel van onze hersenen ons (eet)gedrag bepaalt

Je oerbrein is het oudste deel van je brein. Het werkt met instincten en emoties, reageert het meest dierlijk en het minst ‘beleefd’. Het is vooral bezig met overleven. Energie sparen is daar een onderdeel van. Vandaar dat je oerbrein het liefst wilt dat je gaat zitten zodra je genoeg te eten hebt en alleen gaat bewegen als het noodzakelijk is. Ook heeft je oerbrein een voorkeur voor zoet en zout en een hypergevoelige scanner voor prikkels. Het is continu alert op mogelijk gevaar, zodat je lichaam zich snel kan klaarmaken om te vechten of te vluchten. Een handig hulpmiddel voor onze maatjes in de prehistorie. Alleen, in onze moderne maatschappij zijn er natuurlijk weinig tijgers om voor weg te rennen. Wel dreigt er gevaar vanuit andere hoeken: werk waarbij je niet op je plek zit, eenzaamheid of financiële zorgen. Of die piepjes van je telefoon als er bijvoorbeeld weer een appje binnen komt. Héél moeilijk om dan niet meteen te reageren.

Het mensbrein is het jongste deel van je brein. Het is rationeel, laat je weloverwogen beslissingen nemen en analyseert problemen. In dit deel van je brein zit je vrije wil, de mogelijkheid om creatieve oplossingen te bedenken én je geweten. Het mensbrein kun je zien als één grote rem op je instincten en emoties. Zonder mensbrein zou je een speelbal zijn van je instincten en nooit proactief je eigen weg gaan in het leven.

Ons oerbrein is vele malen ouder dan ons mensbrein; als je een klok van 24 uur hebt bestaat het mensbrein slechts 5 minuutjes.

Je zou verwachten dat je mensbrein het meest actief is. Echter, je oerbrein overheerst vaak. Onbewust herhalen we continu dezelfde patronen, zowel op het gebied van voeding als op andere vlakken in ons leven. Ons oerbrein gaat voor voorspelbaar en veilig gedrag. Alles wat nieuw of anders is vindt je oerbrein niet fijn. In praktijk betekent dit dat je wéét dat je beter NU kun gaan sporten, frisdrank moet laten staan en niet continu op alle mails moet reageren, maar dat het zo moeilijk is dit ook echt te doen.

Vroeger was de omgeving zo ingericht dat we fit bleven; er bestond geen kant-en-klaar voedsel en frisdrankautomaten, we moesten wel bewegen om eten te krijgen en er waren veel minder prikkels dan nu. In onze huidige maatschappij moeten we zelf veel meer ‘aan de bak’ om ons oerbrein te slim af te zijn.

Bewustwording is al het halve werk

Hopelijk helpt deze blog bij ‘stap 1’; namelijk bewustwording van de instincten van je oerbrein en de manieren waarop onze omgeving ons continu verleid om daarop te reageren. Belangrijk daarbij is dus een stukje kennis. Ga je aan de slag met minder suiker eten, en wil je dus echt een keer die bokkenpootjes laten staan? Weet dan waarom je suiker beter kunt laten staan. Het geeft bijvoorbeeld minder schommelingen in je bloedsuikerspiegel, een beter energieniveau en darmflora, het is goed voor je tanden én je gewicht. Weet dan hoe je het aan kunt pakken: ingrediënten bekijken op verpakkingen en vers koken bijvoorbeeld. Zo help je je mensbrein om alles te analyseren en weloverwogen beslissingen te nemen.

Stel doelen waarbij het vooral om het leren draait. Dus zo veel mogelijk in termen van ontwikkeling en niet in termen wat je wilt presteren. Bij het eten van 400 gram groente per dag kun je met jezelf afspreken dat je doordeweeks drie nieuwe lunchrecepten uitprobeert met veel groente. Bijvoorbeeld een paar soepen en salades. En eventueel een warme maaltijd waar je een grotere hoeveelheid van maakt en de volgende dag als lunch eet. Kijk wat bij je past, wat je lekker vindt en hoe je het in kunt richten qua tijd. Heb je in het weekend meer tijd? Maak dan een grote pan soep die je in kleine porties invriest voor doordeweeks. Zit er een goede groenteboer om te hoek? Wellicht hebben zij ook gezonde verse salades die je als basis kunt gebruiken. Ben je op vakantie in een ander land, ga dan eens op zoek naar vier verschillende groenten die we in Nederland niet vaak tegenkomen en kijk wat je daarmee kunt maken.

Ook belangrijk; stel realistische doelen. Je kunt misschien wel nóóit meer toegevoegde suikers willen eten en áltijd 400 gram groenten, maar je voelt hem al, dat is niet haalbaar. Of misschien wél haalbaar, maar dan moet je daar te veel voor opgeven. Is dat wat je wilt? Voor mij werkt het om het in de weekenden iets losser te nemen. 400 gram groente eet ik ook in het weekend, maar andere dingen laat ik meer los. Een verjaardag of etentje? Dan doe ik mee.

Bij realistische doelen horen ook kleine stapjes nemen. Voor sommige mensen werkt het om in één keer alles om te gooien, maar de meesten hebben baat bij kleine, overzichtelijke stappen. Het aantal eetmomenten bijvoorbeeld: veel mensen eten meer dan 6 x per dag. Dan zit je vooral in je suikerverbranding in plaas van je vetverbranding. Minder vaak per dag eten heeft vele voordelen zoals je bijvoorbeeld in deze blog kunt lezen. Het kan echter nogal een omschakeling zijn, zowel voor hoe de overige maaltijden eruit gaan zien (goed voedend en verzadigend), als voor je lijf (die weer gaat leren efficiënter te worden in het verbranden van vetten). Bouw dit dus rustig terug naar drie maaltijden per dag.

Zorg daarnaast voor structuur een rust. Als je een druk leven hebt en regelmatig stress ervaart domineert het oerbrein namelijk. Misschien herken je ook dat je bij veel stress veel meer de neiging hebt om zout of zoet te eten. Merk je dat je ’s avonds op de bank altijd zin hebt om te snoepen, kijk dan nieuwsgierig naar waarom je daar behoefte aan hebt. Ben je de hele dag druk geweest en heb je nu eindelijk een momentje voor jezelf? Dan zet je eten wellicht in als beloning. Kun je overdag meer rust pakken bijvoorbeeld of zorgen voor goede maaltijden overdag zodat je minder ‘snackbehoefte’ hebt?

Kijk hoe je je omgeving aan kunt passen zodat het ondersteunend is aan de verandering die je door wilt voeren.

Het klinkt heel simpel, maar wil je toegevoegde suikers laten staan, zorg er dan allereerst voor dat het niet in huis is. En je juist volop gezonde, lekkere en makkelijke dingen ziet liggen als je jouw kastjes open trekt.

Denk daarbij aan ongebrande en ongezouten noten, vers fruit en ongezoete kokosyoghurt bijvoorbeeld. Ook support vanuit je omgeving werkt goed. Misschien heb je een collega met wie je afspreekt om elkaar te helpen of een partner thuis die met je mee doet.

Praat jezelf daarnaast niet in de slachtofferrol. Bijvoorbeeld ‘ik heb suikers nou eenmaal nodig om me uit een dipje te halen’. Dat blokkeert namelijk elke vorm van vooruitgang. Wat ook niet werkt is jezelf de put in praten; ‘het is niet gelukt, ik ben toch weer gezwicht voor die snickers om me de middag door te helpen, wat stom van me’. Hierdoor voel je jezelf alleen maar nog vervelender. Dat kan weer stress geven en dat zet je weer ‘vast’ in je oerbrein.

Wat helpt dan wel? Zorg voor eigenaarschap: ‘het is niet goed gegaan vanmiddag, wat kan ik er de volgende keer aan doen?’ En misschien nog wel het belangrijkste; heb ondertussen een hoop lol in de verandering zelf en geniet van het proces. Leuk werkt.

Zorg dus voor bewustwording en doe kennis op over het onderwerp waar je graag mee aan de slag wilt. Stel kleine ontwikkeldoelen, pas je omgeving waar nodig aan en zorg voor een buddy. Heb een hoop lol in het proces en toon eigenaarschap als het een keertje anders loopt dan gepland. Een keertje skippen hoort natuurlijk ook bij het proces. Dat houdt het leuk. De weg van de meeste weerstand is niet de makkelijkste, maar zorgt op de lange termijn voor persoonlijke groei en een fitter en energieker leven. Wij wensen je dan ook veel weerstand toe 😉